Heilig & Hedendaags: Abraham

In de rooms-katholieke traditie bestaat een galerij van gelovigen die in de loop van de geschiedenis bijzonder hebben geleefd: de heiligen. Velen van hen worden geassocieerd met bepaalde voorwerpen, plekken of mensen. Van Sint-Filomena van gevangenen en zwangere vrouwen tot de heilige Hermano Pedro van daklozen en ziekenverzorgers: zo inspireren de beschermheiligen nog steeds.

Gastvrijheid: je hart laten spreken

In elke religie is gastvrijheid heilig. In het christendom is ‘de vreemdeling herbergen’ één van de ‘zeven werken van barmhartigheid’. Die daden van barmhartigheid zijn gebaseerd op de woorden van Jezus:

Ik had honger en jij hebt Mij te eten gegeven,

Ik had dorst en jij hebt Mij te drinken gegeven,

Ik was vreemdeling en jij hebt Mij opgenomen.

Ik was naakt en jij hebt Mij gekleed,

Ik was ziek en jij hebt Mij bezocht,

Ik zat in de gevangenis en jij bent tot Mij gekomen (Mattheus 25)

In de Middeleeuwen is er een zevende werk van barmhartigheid aan toegevoegd: de doden begraven.

Op veel plekken en op allerlei manieren zijn mensen betrokken bij het opvangen van vluchtelingen, mensen zonder legale papieren, etc. Dat gebeurt o.a. in inloopcentra, asielzoekerscentra en bij mensen thuis. De bekende Drentse singer-song writer Daniel Lohues maakte een lied over gastvrijheid, geborgenheid en veiligheid voor als het nodig is. Op zijn cd Sowieso uit 2020 is te horen:

Ie maggen hier altied henkommen

Kroep hier mar fijn eben weg as ’t weer te gek wordt daor.

De zeven werken van barmhartigheid zijn tot op de dag van vandaag een bron van inspiratie in kunstwerken en literatuur. In Sint-Petersburg hangt een schilderij van Simon Ushakov uit 1671. Deze icoon gaat over de gastvrijheid van aartsvader Abraham en zijn vrouw Sara. Het paar verleent gastvrijheid aan drie vreemdelingen. Eén van de drie mannen is God. De lezer weet dat, maar Abraham en Sara niet. Voor hen zijn het gewoon drie onbekende reizigers. Zonder dat Abraham en Sara het weten, ontvangen zij God zelf, of zijn engelen. Dit verhaal staat in het boek Genesis (18:1-15).

Deze beroemde icoon in het Russisch Museum heet Filoxenie. Dat is een Grieks woord voor ‘liefde voor vreemdelingen’ ofwel gastvrijheid. Het tegenovergestelde komt ook vaak voor: xenofobie ofwel angst voor vreemdelingen. Vreemdelingenhaat heeft trouwens ook oude papieren in de Bijbel. Vreemdelingen komen er regelmatig niet al te best vanaf en werden, zeker in het Oude Testament, vaak beschouwd als vijanden. Vreemdelingen werden dan gezien als een bedreiging voor het eigen geloof en moesten zich aanpassen. Jezus had het echter over vreemdelingen herbergen. Dat kan op verschillende manieren:

- Mensen die je niet kent zich toch thuis laten voelen

- Jezelf, je huis openstellen voor anderen

- Een wereld zonder grenzen, waar iedereen welkom is

- Zorgen dat iedereen basisvoorzieningen heeft

Gastvrijheid als vorm van barmhartigheid, je hart laten spreken, is in de christelijke traditie een ontmoeting met God zelf.

Willy van Olffen