Ubuntu

Vandaag, 16 maart 2021, is het de Werelddag voor Sociaal Werk. De Werelddag voor Sociaal Werk – World Social Work Day – is een belangrijke dag voor sociaal werkers wereldwijd waarop zij om aandacht vragen voor hun beroep en waarop zij hun boodschap de wereld in sturen. Het thema van dit jaar is Ubuntu: ‘Ik ben omdat wij zijn –  Versterking van solidariteit en wereldwijde verbondenheid’.

Ubuntu is een humanistische filosofie uit Zuid-Afrika komende van de Babemba stam. Vrij vertaald betekent het Ik ben omdat wij zijn of Menselijkheid tegenover anderen. De boodschap luidt dat alle mensen met elkaar verbonden zijn en dat onze toekomst afhangt van het erkennen van de betrokkenheid van alle mensen bij het samen bouwen aan een duurzame, eerlijke en sociaal rechtvaardige toekomst.

De Babemba stam koestert een mooie traditie om Ubuntu tot uiting te brengen die ik graag wil illustreren.      Wanneer iemand in hun gemeenschap zich misdraagt of onaanvaardbare dingen doet, dan wordt hij naar het centrum van het dorp gebracht en omringd door alle bewoners. Iedereen stopt met werken en elke man, vrouw en kind uit het dorp verzamelt zich in een grote cirkel rond de beschuldigde persoon. Iedereen begint dan elk om beurt en ongeacht zijn of haar leeftijd hardop tegen de beschuldigde te praten en somt alle goede dingen op die de persoon in zijn leven heeft gedaan. Elke mooie gebeurtenis en elke positieve ervaring worden in detail en met nauwkeurigheid opgeroepen en verteld. De beschuldigde wordt gewezen op zijn positieve eigenschappen, op zijn goede daden en sterke punten en zijn vriendelijkheid en behulpzaamheid worden zorgvuldig en uitvoerig opgenoemd. Deze ceremonie duurt vaak meerdere dagen en houdt niet op totdat iedereen is uitverteld over alle positieve opmerkingen die hij over de persoon in kwestie kan verzamelen. Tot besluit volgt nog een vreugdevolle viering en wordt de persoon symbolisch en letterlijk terug verwelkomd in de stam.

Deze stam gelooft dat elke mens geboren wordt als een inherent goed en liefdevol wezen. Maar ze weten ook dat mensen 'fouten' kunnen maken in het nastreven van geluk, liefde, vrede en veiligheid. Deze stam ziet deze fouten echter niet als 'slecht', maar als een schreeuw om hulp waar naar geluisterd moet worden.  Ze komen samen om die persoon te helen en hem opnieuw te verbinden met zijn ware aard, die hij blijkbaar tijdelijk vergeten was. De stamleden begroeten elkaar ook door 'Sawabona' te zeggen, wat letterlijk betekent 'Ik zie jou'. Het is hun manier om te zeggen: 'Ik respecteer je, ik waardeer je, je bent belangrijk voor me'.  De reactie en wedergroet luidt 'Sikhona' en dat betekent 'Ik ben hier' waarmee bedoeld wordt 'Enkel als jij mij echt ziet, besta ik voor jou'.

Deze traditie ziet de verbinding die we delen als mens en verwoordt via deze groet de wederzijdse dankbaarheid naar elkaar toe.  'Zolang je mij niet ziet, besta ik niet' en 'Wanneer je mij ziet, breng je me tot leven'. Deze groet en daad van herkenning helpt de persoon die onrecht heeft gedaan door hem te laten weten dat hij geliefd en gewaardeerd wordt. Op deze manier herinnert deze stam zich dat ze allemaal speciaal zijn en dat ze van binnen goed zijn, ook al handelen ze soms niet op de juiste manier. Het is nooit te laat om te zijn wie je echt bent en wilt zijn.                                                                                                                    De enige straf die ooit zal werken, is liefde.

Hoe prachtig is deze liefdevolle en opbeurende traditie. Wat kunnen wij, als westerse wereld hier nog veel van leren.  Helaas wordt nog te vaak gewezen op wat men verkeerd doet en wordt men vergeleken met anderen die het beter doen. Vaak ontneemt dit ons de moed en de kracht om in de wereld te staan, om het leven volledig te omarmen. Het ondermijnt onze eigenwaarde en motivatie.

Het mooie en inspirerende gedrag van deze stam toont hoe belangrijk het is de grote waarden van het leven mee te geven: respect, liefde, vriendelijkheid, vergeving, behulpzaamheid, zachtheid, mededogen,...

Een Afrikaanse spreuk luidt niet voor niets:                                                                                                                  People who love one another                                                                                                                                        do not dwell on each other's mistakes.                                                                                                                 When there is no enemy within,                                                                                                                                  the enemies outside cannot hurt you.                                                                                                                     If it's not good for everyone,                                                                                                                                            it's good for no one.

Wat een prachtig thema voor Werelddag voor Sociaal werk. Het is een boodschap dat alle mensen met elkaar verbonden zijn en dat onze toekomst afhangt van het erkennen van de betrokkenheid van alle mensen bij het samen bouwen aan een duurzame, eerlijke en sociaal rechtvaardige toekomst.

Als maatschappelijk activeringswerker bij Solidair Groningen en Drenthe wil ik deze boodschap met alle liefde verkondigen, uitdragen in mijn werk en leven....

Yvonne Eggen